Opbrengsten huidige R&D ecosysteem van geneesmiddelen

In opdracht van het ministerie van VWS bracht SiRM in kaart hoeveel geneesmiddelen er vanaf 1995 zijn ontwikkeld voor aandoeningen met een hoge ziektelast in Nederland. Op basis van EMA-data over het aantal geregistreerde nieuwe merknamen observeren we verschillende patronen van geneesmiddelenontwikkeling per aandoening. Ook zien we verschillende gradaties van innovativiteit.

Het ministerie van VWS denkt na of binnen geneesmiddelenontwikkeling betere prioritering van maatschappelijk relevante geneesmiddelen mogelijk is, gegeven het huidige financiële ecosysteem. Een recent SiRM-onderzoek naar dit ecosysteem concludeerde dat het financiële rendement nu leidend is en niet het maatschappelijk rendement. Als eerste vervolgstap op dat rapport wil VWS daarom weten voor welke aandoeningen het huidige ecosysteem veel of juist weinig nieuwe geneesmiddelen oplevert. Dit moet het startpunt vormen voor vervolgonderzoek naar de grootste ‘pharmaceutical gaps’ in Nederland. VWS vroeg SiRM om een overzicht van ontwikkelde geneesmiddelen op te stellen, met focus op aandoeningen met grote maatschappelijke impact in termen van totale ziektelast.

We brachten voor de 33 aandoeningen met de hoogste jaarlijkse totale ziektelast in Nederland de bij de European Medicines Agency (EMA) geregistreerde geneesmiddelen vanaf 1995 in kaart. We observeren daarin verschillende patronen van geneesmiddelenontwikkeling:

• Voor een kwart van de aandoeningen zien we dat er vanaf 1995 voortdurend geneesmiddelen ontwikkeld worden.
• Dertig procent van de aandoeningen laat een grilliger patroon zien: een duidelijke stijging in het afgelopen decennium en daarvoor slechts beperkte ontwikkeling.
• Vijftien procent kent juist niet of nauwelijks ontwikkeling in het afgelopen decennium na een periode van grotere ontwikkeling daarvoor.
• Voor 30% van de aandoeningen zijn niet of nauwelijks geneesmiddelen ontwikkeld. Dit kan verschillende redenen hebben, zoals het ontbreken van duidelijke farmacologische targets of het reeds bestaan van andere (niet-farmacologische) behandelopties.

Binnen alle geregistreerde merknamen zien we daarnaast verschillende gradaties van innovativiteit. Voor circa 20% van de stofnamen zijn er binnen dezelfde aandoening en behandelsetting meerdere merknamen geregistreerd. Zo zijn de 75 nieuw geregistreerde merknamen voor diabetes mellitus gebaseerd op 45 unieke werkzame stoffen.

Van alle ontwikkelde geneesmiddelen voor de geïncludeerde aandoeningen is bijna 95% toegankelijk voor Nederlandse verzekerden, meestal onder dezelfde merknaam en ook regelmatig onder een andere merknaam. Circa vijf procent van de geneesmiddelen wordt niet aangeboden in Nederland.

Zie de publicatie voor een volledig overzicht per aandoening.