Potentieel van optometrie bij een stijgende vraag naar oogzorg
Zichtverlies heeft veel impact op kwaliteit van leven en een tijdige diagnose en behandeling kan veel leed reduceren. Namens Specsavers Nederland en in samenwerking met het Oogfonds heeft SiRM in kaart gebracht dat minimaal 1 miljoen mensen een oogziekte hebben waarvoor medisch-specialistische zorg nodig is en dat dit aantal stijgt met 17% tot 2030. Verder concludeerden we dat de toegankelijkheid van het huidige aanbod van oogzorg onder druk staat en dat optometrie kan bijdragen aan het oplossen hiervan.
Minimaal 1 miljoen mensen hebben een oogziekte waarvoor medisch-specialistische zorg nodig is
De vraag naar oogzorg bestaat uit mensen met zichtverlies en mensen met oogziekten. Niet iedereen met zichtverlies heeft een oogziekte en niet iedereen met een oogziekte heeft zichtverlies. In Nederland hebben 900 duizend mensen zichtverlies. Meer dan de helft hiervan is ernstig slechtziend of blind. Minimaal 1 miljoen mensen hebben een oogziekte waarvoor medisch- specialistische zorg nodig is. De meeste mensen uit deze groep hebben cataract, maculopathie, glaucoom of retinopathie. Maculadegeneratie en glaucoom zijn de twee belangrijkste oorzaken van blindheid. Ernstige slechtziendheid wordt met name veroorzaakt door glaucoom en niet of onvoldoende gecorrigeerde refractieafwijkingen.
Het aantal mensen met oogziekten stijgt met ongeveer 170 duizend mensen tot 2030 (+17%)
Het aantal mensen met cataract, glaucoom, maculadegeneratie en retinopathie stijgt met ongeveer 170 duizend mensen tot bijna 1,2 miljoen (+17%) in 2030. De belangrijkste oorzaak is de vergrijzing: oogziekten komen veel vaker bij ouderen en het aantal ouderen neemt sterk toe. De groei wordt licht gedempt door een daling van de incidentie. Dit is een netto-effect van positieve ontwikkelingen zoals een daling van het aantal rokers en negatieve ontwikkelingen zoals de verwachte toename van bijziendheid onder kinderen.
De toegankelijkheid van het huidige aanbod van oogzorg staat onder druk
Jaarlijks vinden er ~2,4 miljoen huisartsenconsulten plaats voor mensen met een klacht of aandoening aan het oog. Dit leidt tot ongeveer 550.000 verwijzingen naar de oogarts. Oogheelkunde staat daarmee in de top 4 van specialismen waar huisarts naar doorverwijzen. Mensen met oogklachten vormen daarmee een relatief klein deel van het totaal aantal consulten, maar worden wel relatief vaak doorverwezen. Oogartsen zien daarnaast ook patiënten die al eerder medisch-specialistische zorg hebben ontvangen. Totaal zien zij circa 1,1 miljoen patiënten per jaar. De toegankelijkheid van de oogzorg staat onder druk: de wachttijden voor de oogarts zijn hoog. De vraag naar oogzorg ligt hoger dan het aanbod. Naast oogartsen zijn ook andere medische professionals actief in de oogzorg, zoals optometristen. Zij vormen de grootste beroepsgroep, maar een groot deel van hen ziet relatief weinig patiënten. Een andere inzet van optometristen waarbij zij meer patiënten zien biedt mogelijkheden om de toegankelijkheid van oogzorg te verbeteren.
Optometrie kan bijdragen aan oplossen huidige en toekomstige knelpunten in oogzorgketen
In verschillende pilots binnen de Juiste Zorg op de Juiste Plek in Nederland zijn optometristen tussen de huis- en oogarts gepositioneerd. De resultaten laten zien dat de toegankelijkheid, kwaliteit en betaalbaarheid van oogzorg hierdoor toenemen. Bij 75% van de patiënten met laagcomplexe klachten volstaat een bezoek aan de optometrist waardoor zij niet naar de oogarts hoeven. Daarnaast zijn er ook pilots met de inzet van optometrie op afstand. Daarin wordt de doelmatigheid van de inzet van optometristen verhoogd omdat zij meer patiënten zien. Landelijke positionering van de optometrist tussen huis- en oogarts en optometrie op afstand leidt tot een daling van de kosten voor diagnostiek van mensen met laagcomplexe klachten met ~55% van €26 miljoen tot €12 miljoen per jaar. Wanneer de optometrist in de eerste lijn wordt gepositioneerd biedt dit gezondheidswinst en wordt de huisarts ontlast. Dit vereist naast het realiseren van randvoorwaarden zoals een goede borging van kwaliteit en een betaaltitel ook het organiseren van een ‘poortwachtersfunctie’ om te voorkomen dat er onnodig optometrisch onderzoek wordt uitgevoerd.
