Evaluatie van instrument Hoofdlijnenakkoorden (HLA's)

SiRM evalueerde het instrument Hoofdlijnenakkoorden (HLA’s) in de zorg in opdracht van het ministerie van VWS. De evaluatie is uitgevoerd met nauwe betrokkenheid van alle ondertekenaars van de akkoorden. De meeste ondertekenaars vinden een HLA een goed bestuurlijk middel om veranderingen in de zorg te bewerkstelligen. Wel vinden zij dat het HLA effectiever ingezet kan worden. We geven hiervoor vier aanbevelingen.

In vijf sectoren van de zorg is de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) met veldpartijen een Hoofdlijnenakkoord (HLA) overeengekomen. De HLA’s worden sinds 2012 afgesloten. In de HLA’s zijn afspraken opgenomen om de kwaliteit en doelmatigheid van zorg te bevorderen, en de toegankelijkheid en betaalbaarheid te borgen. In opdracht van het ministerie van VWS heeft SiRM een evaluatie uitgevoerd van het instrument HLA met als doel lessen te trekken uit de ervaringen van betrokkenen met de huidige HLA’s voor eventuele volgende HLA’s. De evaluatievragen zijn samen met de HLA-ondertekenaars opgesteld en beantwoord.

Op basis van de evaluatie doen we vier aanbevelingen voor een eventuele nieuwe ronde HLA’s. Dit helpt om betere afspraken met elkaar te maken, met als doel om de zorg voor patiënten en cliënten te verbeteren en de zorg betaalbaar te houden. De vier aanbevelingen zijn:

1. Neem maatschappelijke opgaven als uitgangspunt. Een afgebakende maatschappelijke opgave leidt tot meer gelijkheid in ambities en focus. We adviseren om sectoroverstijgende akkoorden te sluiten als de inspanning van meerdere sectoren nodig is om de maatschappelijke opgave aan te pakken.
2. Neem als VWS een sterkere regierol in. Als stelselverantwoordelijke is VWS het beste in staat om regie te voeren. De invulling van de regierol verschilt per fase in de HLA-cyclus. Partijen vragen vooral om een sterke regierol van VWS bij de totstandkoming van het HLA. Partijen moeten VWS de regierol gunnen, wil VWS effectief kunnen opereren.
3. Maak doelstellingen concreet. Concrete doelstellingen zorgen voor een eenduidige interpretatie en vereenvoudigen de uitvoering. Concretisering kan door de vragen wat, wie, wanneer en hoe steeds systematisch te beantwoorden voor iedere overeengekomen maatregel of actie.
4. Leg vooraf vast welke partijen deelnemen en beslissen. Dit voorkomt onduidelijkheden in de uitvoering. De meeste partijen adviseren om binnen een HLA alleen degenen met een grote veranderopgave direct te betrekken om sneller voortgang te boeken. Daarnaast kan betrokkenheid van burgers en patiënten helpen om partijen scherp te houden. Andere partijen kunnen op diverse manieren betrokken worden bij de totstandkoming en uitvoering van een HLA.

Het evaluatierapport is op 16 december 2021 naar de Tweede Kamer gestuurd.