Evaluatie ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen
Op verzoek van VWS heeft ZonMw een evaluatie uit laten voeren van tien jaar programma Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG). SiRM voerde de evaluatie uit en concludeert dat het GGG-programma bijdraagt aan een levendig groeiend onderzoeksveld. De wetenschappelijke opbrengsten van het programma zijn groot: afgeronde GGG-projecten hebben ten minste bijna duizend wetenschappelijk publicaties opgeleverd. Uit de gezondheidseconomische analyse blijkt dat tien jaar GGG minimaal 9.800 levensjaren in goede gezondheid opgeleverd heeft en dat de netto monetaire opbrengsten ruim €1 miljard zijn, waarvan €200 miljoen gemonetariseerde QALY’s.
Op verzoek van het ministerie van VWS heeft ZonMw een evaluatie uit laten voeren van tien jaar programma Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG). Het GGG-programma heeft als doel het effectiever, veiliger en doelmatiger inzetten van bestaande geneesmiddelen. Het bestaat sinds 2012 en komt onder andere voort uit het ZonMw-programma Doelmatigheidsonderzoek. Na een start met algemene, open rondes zijn de afgelopen jaren ook meer gerichte subsidierondes opgezet. In totaal is circa €190 miljoen aan subsidies verstrekt aan projecten binnen het GGG-programma is. De GGG-raad heeft een sturende rol voor het programma. Beoordeling op projectniveau gebeurt door programmacommissies. Naast het subsidiëren van onderzoek voert GGG andere activiteiten uit om haar doelen te bereiken, waaronder het organiseren van een groot jaarlijks congres.
ZonMw heeft voor de evaluatie een externe evaluatiecommissie ingesteld met vertegenwoordigers van de belanghebbende partijen bij het programma. De uitvoering van de evaluatie heeft ZonMw bij SiRM belegd. ZonMw vroeg om voor de evaluatie zowel de opbrengsten van het programma in kaart te brengen, als de positionering van het programma en de wijze waarop het is begeleid. Dit rapport beschrijft de conclusies van SiRM over de opbrengsten, de positionering en de procesbegeleiding. In een separaat document staat de reflectie van de externe evaluatiecommissie op dit rapport en de aanbevelingen die de commissie op basis daarvan geformuleerd heeft.
Om de evaluatie uit te voeren heeft SiRM interviews gevoerd over de positionering en de procesbegeleiding van het programma. Daarnaast hebben we een database opgesteld met informatie per afgerond project op basis van de eindverslagen en de projectadministratie van ZonMw. We hebben de database aangevuld met informatie uit een online vragenlijst die we uitzetten onder de projectleiders van de afgeronde projecten. Op basis van de database voerden we drie analyses uit: een analyse van wetenschappelijke opbrengsten, van toepassing in richtlijnen en een gezondheidseconomische analyse.
Positionering en procesbegeleiding
SiRM concludeert dat het GGG-programma een zeer belangrijke plaats heeft in het onderzoek naar bestaande geneesmiddelen. GGG zet zich met hart en ziel in voor zorgvuldige processen en biedt onderzoekers daarbij veel ondersteuning. Ook speelt GGG proactief in op behoeftes van het onderzoeksveld. Wel bestaat de indruk dat de tijd van betrokkenen effectiever besteed kan worden. Het GGG-team zelf verspilt bijvoorbeeld veel tijd door ondermaatse ICT-infrastructuur bij ZonMw. Het programma als geheel kan ook effectiever opereren als het nog meer fungeert als schakel in een systeem gericht op beter gebruik van geneesmiddelen.
Opbrengsten
Uit de evaluatie blijkt dat GGG bijdraagt aan een levendig groeiend onderzoeksveld. De wetenschappelijke opbrengsten van het programma zijn groot: afgeronde GGG-projecten hebben ten minste bijna duizend wetenschappelijk publicaties opgeleverd, vaak in toonaangevende tijdschriften, en circa driekwart van de afgeronde projecten leidde tot vervolgonderzoek. Circa een kwart van de onderzoeksresultaten is toegepast in richtlijnen. GGG-projecten dragen regelmatig bij aan verbeteringen van de klinische praktijk, maar doordat implementatie van onderzoeksresultaten niet altijd plaatsvindt, blijft wel veel potentieel onbenut.
Rendement
Uit de gezondheidseconomische analyse blijkt dat tien jaar GGG minimaal 9.800 levensjaren in goede gezondheid opgeleverd heeft. Omdat slechts drie projecten statistisch significante winst in quality adjusted life years (QALY’s) rapporteerden, gebruiken we hier nadrukkelijk het woord ‘minimaal’. Andere afgeronde GGG-projecten hebben ook kwaliteitswinst opgeleverd, maar deze is niet gemeten in QALY’s, of was uiteindelijk niet statistisch significant. De netto monetaire opbrengsten van tien jaar GGG zijn ruim €1 miljard, waarvan €200 miljoen gemonetariseerde QALY’s betreft. Met ambitieus realistische implementatiegraden had het aantal gewonnen levensjaren in goede gezondheid 13.500 kunnen zijn en de netto monetaire opbrengsten €1,5 miljard.
