De potentie van een hogere deeltijdfactor
Als zorgprofessionals gemiddeld een uur meer per week werken, verdwijnen alle 60 duizend huidige openstaande vacatures in de zorg. Meer uren per week werken is daarmee een op papier belangrijke, maar in de praktijk wel een weerbarstige, oplossing voor de arbeidsmarktkrapte.
Personeelstekort is een grote bedreiging voor de toegankelijkheid en kwaliteit van de Nederlandse zorg. Een recent uitgebracht SER-advies (1) laat zien dat veel mensen in de zorg relatief weinig uren per week werken ten opzichte van andere sectoren. Verhogen van de deeltijdfactor is dan ook één van de oplossingen voor het personeelstekort. De Stichting Het Potentieel Pakken is een stichting die personeelstekorten aanpakt. Zij constateren dat in de zorg de helft van de 1,3 miljoen medewerkers een contract van 24 uur of minder heeft en dat het potentieel van minder deeltijd groot is.
De huidige deeltijdfactor in de gehele sector zorg en welzijn is met 0,68 laag: de gemiddelde werkweek is 68% van een voltijds werkweek van 36 uur. Ter referentie, de gemiddelde deeltijdfactor voor heel Nederland is 0,8. Deze SiRM Insight brengt de impact van meer uren werken per week, oftewel een hogere deeltijdfactor, in beeld. In het eerste kwartaal van 2023 stonden circa 60 duizend vacatures open in de zorg. Als zorgprofessionals gemiddeld 1,1 uur per week meer werken, verdwijnen alle 60 duizend vacatures. De gemiddelde deeltijdfactor 0,7 die dan zou ontstaan is nog steeds fors lager dan het landelijk gemiddelde.
Verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) is de sector met het hoogste aantal vacatures, namelijk 20 duizend. Per 24 zorgprofessionals staat er in de VVT gemiddeld 1 vacature open. Die vacatures verdwijnen volledig als zorgprofessionals gemiddeld 0,9 uur per week meer werken. Deze analyse is uiteraard een versimpelde weergave van de werkelijkheid waarbij geen rekening is gehouden met type vacatures, regionale verschillen, specialisaties en opleidingsniveau.
Realisatie van hogere deeltijdfactoren is in de praktijk namelijk weerbarstig. SiRM onderzocht in het onderzoek ‘Opties onder de loep’, in opdracht van Actiz, acht beleidsopties voor de arbeidsmarkt. Een deel daarvan draagt bij aan hogere deeltijdfactoren, zoals toepassen van het principe ‘bekwaam is bevoegd’ en het vergroten van de flexibiliteit en vrijheid in werktijden. Ook zijn verschillende zorgaanbieders de afgelopen jaren in gesprek gegaan met werknemers over de voordelen van contractuitbreiding en de wensen en belemmeringen vanuit werknemersperspectief. Door te leren van deze ervaringen kunnen kansrijke oplossingen ontstaan en ook elders worden ingezet.
(1) SER: Aan de slag voor de zorg – Een actieagenda voor de zorgarbeidsmarkt.
(2) Op basis van de CAO. Bij huisartsen is dit 38 uur.
